کسانی میگویند : نامهای مثل عبدالرسول و عبدالحسین و عبد الامیر و نظایر آن موجب شرک میشود و اگر کسی از این قسم نامها بر فرزندان خود بگذارد مشرک خواهد شد ، این سخن تا چه حد درست است ؟ .
جواب
کلمه عبد در لغت دارای دو معنی میباشد یکی بمعنی عبودیت است که مشتق بوده و جمع آن به عباد بسته میشود و وقتی اضافه به کسی شود معنی پرستش کننده و عبادت کننده را میدهد و کلمه عبد با اضافه به الله یا الرحمن به معنی عبادت کننده خداوند است و معنی دوم عبد مملوک ؛ خادم و برده و خدمتگذار است ، که در مقابل مولی و مالک و سید اطلاق میشود ، و جامد است و بیشتر اوقات به عبید جمع بسته میشود ، البته گاهی به عباد هم جمع بسته میشود چنانکه خداوند متعال نیز کلمه عبد را به همین معنی دوم در چند جای قرآن کریم استعمال نموده است از جمله میفرماید : ” وَأَنکِحُوا الْأَیَامَى مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ ” بیهمسران خود و غلامان و کنیزان درستکارتان را همسر دهید (۱) ، در این آیه مبارکه بوضوح دیده میشود که خداوند متعال کلمه عباد را که جمع عبد است بسوی بندگان خود (شما) اضافه نموده است و اگر این کار شرک میبود یقینا خداوند متعال این کار را انجام نمیداد و چون فرقی بین عبد شما و عبد الرسول نیست ؛ پس وقتی در مورد اول جایز باشد در مورد دوم نیز جایز است .
بتعبیر واضح تر عبد به معنی دوم در فارسی مرادف است با کلمه غلام و همانطوریکه اگر نام کسی غلام رسول باشد اشکالی ندارد ، عبد الرسول هم بلا اشکال است چون هردو اسم به یک معنی است .
در بین اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم هم کسانی بوده اند که اسم شان مرکب از عبد و کلمه ای غیر از اسامی خداوند متعال بوده ، اما پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اسامی آنها را تغییر نداده است که بعنوان نمونه چند مورد را ذکر میکنیم .
۱- عبد المطلب بن ربیعه بن الحارث بن عبد المطلب (۲) ؛ پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم اسم او را تغییر نداد (۳) .
۲- عبد المناف بن عبد الاسد ابو سلمه ؛ او قبل از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم شوهر ام المؤمنین ام سلمه بود و از بدریون و قدمای مسلمین است (۴) .
۳- عبد عمرو بن عبد جبل (۵) .
۴- عبد عمرو بن نضله الخزاعی (۶) .
۵- عبد عوف بن الحارث (۷) .
۶- عبد قیس بن لاوی ؛ از کسانی که در احد هم شرکت داشته است (۸) .
۷- عبد الهلال ؛ مستغفری او را جزء اصحاب ذکر نموده است و او روزها روزه میگرفت و شبها بنماز مشغول بود (۹) .
معلوم است که اگر تسمیه به این اسامی حرام یا شرک بود حتما رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم اسامی آنها را تغییر میداد ؛ چنانکه بعضی از اصحاب که اسم شان عبد العزی یا عبد الحجر بود پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم اسامی آنها را به عبد الله تغییر داد (۱۰) .
پس نتیجه میگیریم که نامگذاری به عبد الرسول و عبد النبی و عبد الحیسن و عبد الزهراء و عبد علی و نظایر آن بلا اشکال است ؛ یعنی نه حرمت شرعی دارد و نه شرک محسوب میشود چون عبد در این موارد بمعنی خادم وغلام و نوکر است و همه مسلمانان افتخار میکنند که نوکر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهلبیت طاهرینش باشند .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱) نور ۳۲ .
(۲) الطبقات الکبری ج ۴ باب فی المهاجرین والانصار ممن لم یشهد بدرا و لهم اسلام قدیم .
(۳) اسد الغابه فی معرفه الصحابه حرف العین .
(۴) مصدر سایق .
(۵) مصدر سابق .
(۶) مصدر سابق .
(۷) مصدر سابق .
(۸) مصدر سابق .
(۹) مصدر سابق .
(۱۰) الاستیعاب فی تمییز الاصحاب حرف العین باب عبد الله .